سخن مجموعه‏ آشنایی با نهج‏البلاغه

بسم الله الرحمن الرحیم

عصر ما، عصر ابزارهای نوین، عصر ظهور روش‏ها و متدهای شگفتی‏آور تحقیق و بررسی است با به صحنه آمدن ابزار و أدوات پیشرفته، و کامپیوترهای متفکر، تغییرات اساسی و غیر قابل تصوری در بسیاری از علوم و فنون بشری، و کیفیت مطالعه و ارزیابی، و یافتن مفاهیم ارزشمند نهفته در تألیفات بشری، پدید آمد و سبک‏ها و متدهای تحقیق را دچار تحولات چشمگیری نمود، از این رو نیازمندیهای جدید و تازه‏ای برای نسل تشنه‏ی حقیقت عصرمان مطرح است.

همانگونه که غذا خوردن، و نوع غذاها، و روش‏های بدست آوردن غذاهای مورد لزوم، به نوع زندگی، به کیفیت کار و مسائل شغلی، به مشکلات ترافیک و زندگی شهری، به نوع مدیریت و سرگرمیهای اداری، پیوند خورده است، کار تحقیقاتی و روش‏های یافتن و پرداختن مفاهیم ارزشمند آثار و تألیفات بشری، و فراهم آوردن غذای معنوی جان و روان نیز نمی‏تواند از این گونه تحولات و دگرگونی‏ها، جدا باشد.

با توجه به محدودیت‏های زندگی، و مشکلات فراوان اجتماعی، و پیچیدگی صنعتی شدن زندگی به روش‏ها و ابزار و أدوات و امکانات نوینی در تحقیق نیازمندیم و به دیدگاه‏های تازه‏ای در مطالعه و یافتن مطالب ارزشمند، باید اندیشید.

(یاد اوقات فراغت و أعصاب سالم و وجود وقت لازم و فراوانی امکانات دوران‏های گذشته، همواره جاویدان باد).

یکی از عوامل پیشرفت کشورهای مترقی دنیا، بازنگری جدی در پیدایش و کاربرد ابزار و أدوات و روش‏های تحقیقاتی است که با جدیدترین و متکامل‏ترین روش‏ها به حیات مراکز تحقیقاتی

تداوم می‏بخشند.

کشورهای پیشرفته دنیا ممکن است منابع غنی و آثار فرهنگی، علمی، أدبی جهان سوم، به خصوص حوزه‏های علمیه‏ی شیعه را نداشته باشند و با توطئه فرار مغزها و تاراج آثار فرهنگی دنیا نیز نتوانند سرمایه‏های لازم را فراهم آورند اما با مدرنیزه کردن، أبزار و أدوات تحقیقاتی و با بهره برداری صحیح و بایسته، از سرمایه‏های موجود در مراکز تحقیقاتی، به اوج ترقی رسیدند و پیشرفت‏های شایسته‏ای داشته و دارند.

در یک نگاه واقع بینانه، اعتراف برخی از واقعیت‏ها، ضروری و تلخ است که:

الف- کشورهای پیشرفته با سرمایه‏های اندک تنها با به کارگیری ابزار و أدوات پیشرفته، و روش‏های تحقیقاتی شایسته موفقند و ما با برخورداری از منابع غنی، هنوز به فکر یافتن نیازمندیهای ضروری، اندر خم یک کوچه‏ایم.

ب- آنها با سرمایه‏های اندک، رفتند و رسیدند، و ما بر روی دنیائی از ذخائر و معادن علوم، جاهل و گرسنه مانده‏ایم.

ج- آنها با مدرنیزه کردن أدوات تحقیق، و کامپیوتری شدن کتابخانه‏ها، و مراکز تحقیقاتی ، در عمق زلال علوم شنا می‏کنند، و ما در کنار دریای مواج و خروشان علوم و معارف قرآنی و آثار اهل‏بیت (ع)، سرگردانیم و به قول شاعر:

ماهیان ندیده غیر از آب

پرس و پرسان ز هم که آب کجاست؟

د- آنها به همه‏ی سرمایه‏های خود رسیده و در فکر فرار مغزها و تاراج سرمایه‏های فرهنگی ملل جهانند، و تازه احساس

کمبود نموده، در فکر طرح‏های دراز مدت تحقیقاتی به سر می‏برند و ما در شناخت و کشف و استخراج سرمایه‏های خود عاجزیم و پل‏های ارتباطی لازم را به وجود نیاورده‏ایم.

ه- محققان فراوان کشورهای پیشرفته به دنبال انتخاب موضوعات قابل تحقیق و ارزیابی تلاش می‏کنند و می‏گویند: درباره‏ی کدام موضوع مفید باید ارزیابی نمود ؟

اما در دیار ما، و روزگاران آشفته ما، مفاهیم بلند و ارزشمند اسلامی، به دنبال محققان اندک و انگشت شمارند که:

چه کسی باید، روزی، روزگاری، به کنکاش و تحقیق پیرامون مباحث حیاتی و سرنوشت ساز منابع قرآنی و حدیثی بپردازد.

یعنی در آنجا محقق به دنبال موضوعات تحقیقاتی است و اینجا، موضوعات و مفاهیم در پی انتخاب محققان متعهد سرگردانند!!

و- در آن دیار می‏گویند چه داریم؟ و چه دارند؟ و چه می‏شود داشت؟ که در این دیار می‏گوئیم، چه باید کرد؟ و چگونه باید یافت؟

«اگر در این قلم زدن بی‏حاصل و دردمندانه، بیش از این بگویم می‏ترسم شامل این شعر باشم که:

سالها دل طلب جام جم از ما می‏کرد

آنچه خود داشت ز بیگانه تمنا می‏کرد

بنابراین بهتر است به جای مطرح کردن دردها به راه حل‏ها بپردازیم».