امام علیه السلام در این کلام نورانى اشاره به تفاوت اعمال خیرى که مورد رضاى خداست و لذات و هوسرانىهاى ناپایدار دنیا کرده مىفرماید: «این دو عمل چقدر با هم متفاوتند: عملى که لذتش مىرود و عواقب سوء آن باقى مىماند و عملى که زحمتش مىرود و اجر و پاداشش باقى است»؛(شَتَّانَ مَا بَیْنَ عَمَلَیْنِ عَمَلٍ تَذْهَبُ لَذَّتُهُ وَتَبْقَى تَبِعَتُهُ وَعَمَلٍ تَذْهَبُ مَؤُونَتُهُ وَیَبْقَى أَجْرُهُ).
در میان کارهاى نیک و بد و اعمال حسنه و سیئه- با اینکه هر کدام جنبه مثبت و منفى دارند- این تفاوت آشکار دیده مىشود؛ اعمال گناهآلود داراى لذتى موقتى و ناپایدار است که به زودى زایل مىگردد ولى عواقب بد آن هم در دنیا و هم در آخرت دامان انسان را مىگیرد. مثلًا انسانى براى برخوردارى از لذتى آنى به شراب پناه مىبرد. ممکن است این ماده مخدر ساعتى او را از غم و اندوه تهى کند و در نشئهاى لذتبخش فرو برد؛ اما به زودى پایان مىیابد و آثار سوء آن در تمام اعضاى بدن او تدریجاً ظاهر مىشود و در آخرت نیز از شراب طهور بهشتى و نوشیدن آب کوثر محروم مىگردد.
ولى به عکس، انسانى که به سراغ بندگى خدا مىرود و در میدان جهاد با نفس و جهاد با دشمن حاضر مىشود، هر چند با مشکلاتى روبرو مىگردد؛ اما این مشکلات تدریحا از بین مىرود و اجر و پاداش دنیوى و اخروى آن باقى
مىماند. این همان چیزى است که قرآن به آن اشاره کرده مىفرماید: «مَا عِنْدَکُمْ یَنفَدُ وَمَا عِنْدَ اللَّهِ بَاقٍ»؛ آنچه نزد شماست از میان مىرود، و آنچه نزد خداست باقى مىماند».(1)
هوسرانى و شهوترانى همچون کفهاى روى آب است که «فَیَذْهَبُ جُفَاءً»؛ سرانجام کفها به بیرون پرتاب مىشوند»(2) و اعمال نیک همچون آب زلال که به مصداق «وَأَمَّا مَا یَنفَعُ النَّاسَ فَیَمْکُثُ فِى الْأَرْضِ»؛ ولى آنچه به مردم سود مىرساند (/ آب یا فلزّ خاص) در زمین مىماند»(2) باقى و برقرار خواهد بود.
در خطبه 176 نیز این جمله را خواندیم که امام از رسول خدا صلى الله علیه و آله نقل مىکند:«إنَّ الْجَنَّةَ حُفَّتْ بِالْمَکارِهِ وَإِنَّ النّارَ حُفَّتْ بِالشَّهَواتِ؛ بهشت در میان ناراحتىها احاطه شده و دوزخ در میان شهوات».
1) نحل، آیه 96.
2) رعد، آیه 17.
