امام علیه السلام در این جمله پرمایه حکمتآمیز تفسیر جالبى براى جمله «إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ»(1) که از آیات قرآن مجید است دارد، آیهاى که مردم به هنگام گرفتار شدن در مصائب آن را براى تسلى خاطر بر زبان جارى مىکنند. هنگامى که آن حضرت شنید مردى مىگوید: «إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ» فرمود: اینکه مىگوییم «إنّا للَّه» اقرار بر این است که ما مملوک خدا هستیم و اینکه مىگوئیم «وَإنّا إلَیْهِ راجِعُونَ» اقرار بر این است که همه سرانجام از دنیا مىرویم (و به آخرت مىپیوندیم)؛ (وَسَمِعَ رَجُلًا یَقُولُ: «إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ» فَقَالَ علیه السلام: إِنَّ قَوْلَنَا: «إِنَّا لِلَّهِ» إِقْرَارٌ عَلَى أَنْفُسِنَا بِالْمُلْکِ؛ وَقَوْلَنَا: «وَإِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ» إِقْرَارٌ عَلَى أَنْفُسِنَا بِالْهُلْکِ).
بعضى از مفسران نهجالبلاغه بر این عقیدهاند که نظر مبارک امام علیه السلام این است که جمله اول اشاره به توحید و جمله دوم اشاره به معاد است و به این ترتیب جمله «إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ» شهادت مجددى است بر اقرار به مبدأ و معاد.
ولى بعضى دیگر معتقدند این جمله که به هنگام بروز مصائب گفته مىشود اشاره به این است که اگر خداوند جان کسى را گرفت، مِلک او بوده و همه از آنِ او و تحت فرمان او هستند. تا زمانى که مصلحت بداند زنده مىمانیم و هر زمان
که مصلحت ببیند آنچه را که داده باز پس مىگیرد و جمله دوم اشاره به این است که مرگ و فنا منحصر به عزیزى که از دنیا رفته نیست؛ همه ما نیز در این راه گام نهادهایم و در این مسیر گام بر مىداریم و طبق ضرب المثل معروف عرب: «الْبَلَیَّةُ إذا عَمَّتْ طابَتْ؛ بلا هنگامى که فراگیر شود قابل تحمل خواهد بود» این بلا فراگیر است.
جمع میان این دو تفسیر نیز مانعى ندارد و چه خوب است که انسان، به هنگام پیش آمدن حوادث ناگوار این جمله را با توجه به هر دو معنایى که ذکر شد بر زبان جارى کند و حتى اگر فارسى زبان است اضافه نماید: «ما از آن خداییم و به سوى او باز مىگردیم» که به یقین مایه تسلى خاطر و مانع جزع و فزع و ناسپاسى است.
1) بقره، آیه 156.
