و قال علیهالسلام
لَا یَقُولَنَّ أَحَدُکُمْ: «اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنَ الْفِتْنَةِ» لِأَنَّهُ لَیْسَ أَحَدٌ إِلَّا وَهُوَ مُشْتَمِلٌ عَلَى فِتْنَةٍ، وَلَکِنْ مَنِ اسْتَعَاذَ فَلْیَسْتَعِذْ مِنْ مُضِلَّاتِ الْفِتَنِ، فَإِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ یَقُولُ: «وَاعْلَمُوا أَنَّما أَمْوالُکُمْ وَأَوْلَادُکُمْ فِتْنَةٌ»، وَمَعْنَى ذَلِکَ أَنَّهُ یَخْتَبِرُهُمْ بِالْأَمْوَالِ وَالْأَوْلَادِ لِیَتَبَیَّنَ السَّاخِطَ لِرِزْقِهِ، وَالرَّاضِیَ بِقِسْمِهِ، وَإِنْ کَانَ سُبْحَانَهُ أَعْلَمَ بِهِمْ مِنْ أَنْفُسِهِمْ، وَلَکِنْ لِتَظْهَرَ الْأَفْعَالُ الَّتِی بِهَا یُسْتَحَقُّ الثَّوَابُ وَالْعِقَابُ؛ لِأَنَّ بَعْضَهُمْ یُحِبُّ الذُّکُورَ وَیَکْرَهُ الْإِنَاثَ، وَبَعْضَهُمْ یُحِبُّ تَثْمِیرَ الْمَالِ، وَیَکْرَهُ انْثِلَامَ الْحَالِ.
امام علیه السلام فرمود:
هیچ کس از شما نگوید خداوندا! به تو پناه مىبرم از اینکه مرا امتحان کنى، زیرا هیچ کس نیست مگر اینکه امتحانى دارد. ولى اگر کسى مىخواهد به خدا پناه برد و دعا کند، از آزمونهاى گمراهکننده به خدا پناه برد، خداوند سبحان مىفرماید: «بدانید اموال و اولاد شما وسیله آزمایش شماست». معناى این سخن آن است که خداوند مردم را با اموال و اولادشان آزمایش مىکند تا آن کس که از روزىاش خشمگین است از آن که شاکر و راضى است
شناخته شود، هرچند خداوند سبحان به مردم از خودشان آگاهتر است، ولى این به دلیل آن است که کارهایى که موجب استحقاق ثواب و عقاب مىشود ظاهر گردد، زیرا بعضى از مردم (مثلًا) پسر را دوست دارند و از فرزندان دختر ناخشنودند و بعضى افزایش مال را مىخواهند و از نقصان آن ناراحتند (هیچ یک از این نیات سبب پاداش و کیفر نمىشود مگر زمانى که در میدان عمل آشکار گردد).(1)
مرحوم سیّد رضى مىگوید: «آنچه امام علیه السلام در این بیان آورده است از تفسیرهاى عمیق و پیچیدهاى است که از آن حضرت شنیده شده است»؛ (قالَ الرَّضی: وَهذا مِنْ غَریبِ ما سُمِعَ مِنْهُ فِی التَّفْسیرِ)
1) سند گفتار حکیمانه:در مصادر نهجالبلاغه، حدیثى شبیه این حدیث (البته با تفاوتهایى) از امیرمؤمنان از کتاب تنبیه الخاطر مالکى و امالى شیخ طوسى نقل کرده که تفاوتهایش نشان مىدهد از منبع دیگرى گرفته شده است. (مصادر نهجالبلاغه، ج 4، ص 89).
