وَحَکَى عَنْهُ أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ الْبَاقِرُ علیهما السلام أَنَّهُ قَالَ: کَانَ فِی الْأَرْضِ أَمَانَانِ مِنْ عَذَابِ اللَّهِ، وَقَدْ رُفِعَ أَحَدُهُمَا، فَدُونَکُمُ الْآخَرَ فَتَمَسَّکُوا بِهِ: أَمَّا الْأَمَانُالَّذِی رُفِعَ فَهُوَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله علیه و آله وَأَمَّا الْأَمَانُ الْبَاقِی فَالْاسْتِغْفَارُ. قَالَ اللَّهُ تَعَالَى: وَما کانَ اللَّهُ لِیُعَذِّبَهُمْ وَأَنْتَ فِیهِمْ وَما کانَ اللَّهُ مُعَذِّبَهُمْ وَهُمْ یَسْتَغْفِرُونَ.
ابوجعفر محمد بن على الباقر علیهما السلام از آن حضرت نقل کرده است که فرمود: «در زمین دو امان (دو وسیله نجات) از عذاب الهى بود که یکى از آنها برداشته شد دومى را دریابید و به آن چنگ زنید؛ اما امانى که برداشته شد وجود رسول اللَّه صلى الله علیه و آله بود (که خداوند به برکت وجود او هرگز عذابى بر این امت نازل نکرد، ولى او از میان ما رفت) و امانى که باقى مانده «استغفار» است، همانگونه که خداوند متعال مىفرماید: «تا تو در میان آنها هستى خداوند آنان را عذاب نمىکند و تا آنان نیز از گناهان خود استغفار مىکنند، خداوند عذابشان نخواهد کرد».(1)
به گفته مرحوم سیّد رضى: «این استنباط امام یک نمونه از بهترین استفادهها و لطیفترین استنباطها از آیات قرآن کریم است»؛ (قالَ الرَّضیُ: وَهذا مِنْ مَحاسِنِ الْإسْتِخْراجِ وَلَطائِفِ الْإسْتِنْباطِ)
1) سند گفتار حکیمانه:در کتاب مصادر نهجالبلاغه آمده است که مرحوم طبرسى این حدیث را با تفاوت آشکارى از امام امیرالمؤمنین علیه السلام نقل کرده است و این نشان مىدهد که از منبع دیگرى جز نهجالبلاغه گرفته و همچنین فتال نیشابورى در کتاب روضة الواعظین با مقدارى اضافه و کم نسبت به نهجالبلاغه آورده است. همینگونه سبط بن جوزى در تذکرة الخواص سپس مىافزاید: فخر رازى در تفسیرش آن را از «ابن عباس» نقل کرده در حالى که معلوم است «ابن عباس» علم خود را- به تصریح خودش- از علوم امیر مؤمنان اخذ کرده است. (مصادر نهجالبلاغه، ج 4، ص 85).
