امام علیه السلام در این سخن حکیمانه به یکى از ویژگىهاى متضاد زنان اشاره کرده مىفرماید: «زن عقربى است که نیش زدن او شیرین است»؛(ألْمَرْأَةُ عَقْرَبٌ حُلْوَةُ اللَّبْسَةِ).
شارحان نهجالبلاغه هم در تفسیر این جمله اختلاف فراوان دارند و هم در اینکه آیا نسخه اصلى لَسبه است یا لِبسه (بر وزن حسبه).
در نسخه محمد عبده لِبسه آمده که به معناى معاشرت و ملابست است، بنابراین نسخه، تفسیر جمله بالا چنین است: زن گرچه همچون عقرب گزنده است؛ اما معاشرت با او داراى فواید و برکات و آثار مثبتى است که آن را جبران مىکند و به دلیل این آثار معاشرت با او مطلوب است. همانگونه که قرآن مجید هم به آن اشاره کرده مىفرماید: ««وَمِنْ آیَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُمْ مِّنْ أَنفُسِکُمْ أَزْوَاجاً لِّتَسْکُنُوا إِلَیْهَا»؛ از آیات خدا این است که براى شما همسرانى از جنس شما آفرید تا در کنار آنها آرامش پیدا کنید» و در جایى دیگر مىفرماید: ««هُنَّ لِبَاسٌ لَکُمْ وَأَنْتُمْ لِبَاسٌ لَهُنَّ»؛ زنان براى شما همچون لباس هستند و شما براى آنها همانند لباس (هر دو زینت هم هستید و هر دو سبب حفظ یکدیگر)».
ولى در غالب نسخههاى دیگر مانند نسخه مورد بحث ما «لَبسه» آمده است که به معنى نیش زدن است.
در اینکه اگر زن همچون عقرب باشد چگونه نیش زدن او شیرین است شاید
از آن رو که در کنار نیشهاى او نوشهاى فراوانى نیز وجود دارد که نیشهاى او را قابل تحمل بلکه شیرین مىکند.
با توجه به اینکه آنچه در مورد عقرب مناسب مىرسد نیش است نه معاشرت کردن این تفسیر از تفسیر عبده مناسبتر است.
در اینجا تفسیر سومى است که مرحوم کمرهاى آن را در شرح نهجالبلاغه خود آورده و مىگوید: منظور از این کلام حکمتآمیز این است که به همه مردان و مخصوصاً جوانان هشدار داده شود که از زنان آلوده بپرهیزند، زیرا آنها همچون عقربند، هرچند ظاهراً نیش شیرینى دارند؛ ولى هرگز نباید فریب ظاهر زیباى آنها را خورد و در دام سم کشنده آنها افتاد.
این تفسیر نیز مناسب به نظر نمىرسد، زیرا لحن جمله حکمتآمیز بالا برحذر داشتن نیست، بلکه تحمل کردن و مدارا نمودن است که با همسران مشروع سازگار است.
بنابراین همان تفسیر دوم بهترین تفسیرها براى این جمله حکیمانه است.
در اینجا این سؤال پیش مىآید که آیا این تعبیر درباره همه زنان صادق است یا درباره گروهى از آنها؟ به یقین منظور همه زنان نیستند، زیرا بسیارى از آنان داراى چنان ایمان و تربیت و اخلاقى هستند که هرگز همسرانشان از آنها نیشى احساس نمىکنند، بنابراین منظور این است که در طبیعت زن اگر تربیت کافى نداشته باشد و از ایمان و معرفت، روح او سیراب نشود حالت گزندگى به خود مىگیرد و این سخن حکیمانه براى همسران اینگونه زنان این پیام را دارد که به دلیل فواید وجودى آنان نیشهاى آنها را تحمل کنند.
در حدیثى از امام صادق علیه السلام مىخوانیم که فرمود: «یکى از حقوق زن بر مرد این است که اگر کار جاهلانهاى انجام دهد او را ببخشد و از او درگذرد»؛ (وَانْ جَهِلَت غَفَرَ لَها).(1)
1) کافى، ج 5، ص 510.
