وصیت به حسن و حسین

پس از آنکه عبد الرحمن بن ملجم مرادى امیر مؤمنان على علیه السلام را در محراب مسجد کوفه با شمشیر زهر آلود از پا در آورد، حضرت پیش از بدرود زندگى این نصیحت را به دو فرزندش حسن و حسین علیهما- السلام کرد:

به شما توصیه مى‏کنم که از خدا بترسید، و از آنچه نهى فرموده است بپرهیزید. از دنیا- گر چه خواستارتان هم باشد- روى برتابید، و چنانچه چیزى را از چنگتان بدر آورد و رفت دنبالش نشتابید. همیشه‏

بهوادارى حق سخن بگوئید، و براى گرفتن اجر و پاداش راه درستى و نیکو کارى را بپوئید. ستمکار را بزنید، و ستمدیده را یارى بکنید. از من به شما دو نفر و همه فرزندانم و خانواده‏ام و هر کسى نامه‏ام را در مى‏یابد وصیّت که در هر کارى نظم و ترتیب را مد نظر قرار دهید، چه از جدّ بزرگوارتان- صلى الله علیه و آله و سلم- شنیدم که مى‏گفت: «آشتى دادن دو نفر با هم از نمازگزاردن و روزه گرفتن بهتر است.» الله، الله، یتیمان را هیچگاه فراموش ننمائید، و پیوسته درصدد اطعام آنان برآئید. الله، الله، حرمت همسایگانتان را نگه دارید، زیرا توصیه شده پیمبرتان هستند، آن بزرگوار در باره ایشان چنان سفارش مى‏فرمود که ما گمان مى‏بردیم میراثى برایشان خواهد گذاشت. الله، الله، قرآن را در گوشه و کنار ننهید، و به دیگران فرصت ندهید که در اجراى دستورهاى آن بر شما پیشى بگیرند. الله، الله، از نماز غفلت نکنید، چه نماز ستون دینتان مى‏باشد، الله، الله، خانه خدایتان را از یاد نبرید، و تا زنده‏اید آن را خالى نگذارید. چنانچه متروک بماند، دیگر احدى با دیده احترام به هیچکدامتان نمى‏نگرد و نامتان را بر زبان نمى‏راند. الله، الله، از جهاد در راه خدا، باید که یکایکتان براى پیش برد آئین پاک او از جان و مال و زبان خود دریغ نورزید، فرزندانم، همواره دست بده و بذل و بخشش داشته باشید، و از پشت کردن به مردم و قطع رابطه با آنها بپرهیزید. امر بمعروف و نهى از منکر را وظیفه خویشتن بدانید، تا مبادا بدسگالان بر شما چیره شوند، و زندگى و آسایشتان را بر همزده دارائیتان را بردارند و بروند. پس آن گاه، هر چه فریاد بزنید کسى بدادتان نرسد و، پاسختان ندهد. اى نوادگان عبد المطلب، زنهار دستهایتان را به خون مسلمانان آغشته نکنید، و به بهانه این که، امیر المؤمنین کشته شد، امیر المؤمنین کشته شد، سر این و آن را با شمشیر نزنید. براى خونخواهى من تنها قاتل مرا بکشید. ببینید، اگر من از این ضربتى که او بر سرم وارد آورد زندگى را بدرود گفتم که شما هم با یک ضربت کارش را بسازید، مبادا که پیش از

کشتن شکنجه‏اش بدهید، و یا پس از آن دست و پایش را بریده هر یک از آنها را در جائى بنهید. من از رسول خدا صلى الله علیه- و آله و سلم بارها شنیده‏ام که مى‏گفت: از شکنجه دادن و دست و پا و بینى بریدن، حتى در باره سگ هار، بپرهیزید.