«بِسمِ اللهِ الرَّحمنِ الرَّحِیمِ»
نهج البلاغه در دنیاى امروز درخشش فوق العادهاى دارد، چرا که راهگشاى حل بسیارى از معضلات اجتماعى و فردى است و درمان بسیارى از دردهاى جانکاه بشریت در آن نهفته است.
اشعه تابناک نهج البلاغه از مرزهاى جهان اسلامى عبور کرده و در دل غیر مسلمین نیز تافته است، به گونهاى که گاهى آنها سخنانى در باره نهج البلاغه مىگویند که دل دوستان را تکان مىدهد و اشک شوق را از دیدهها جارى مىسازد!
نویسنده و متفکّر مسیحى عرب زبان «میخائیل نعیمه» در باره «نهج البلاغه» و «صاحب آن» چنین مىگوید: «اگر على تنها براى اسلام بود چرا باید یک تن مسیحى در سال 1956 میلادى به شرح زندگى او و تفحّص و دقّت در وقایع آن بپردازد (اشاره به جرج جرداق نویسنده مسیحى لبنانى و مؤلف کتاب الامام على صوت العدالة الانسانیة) و مانند شاعرى شیفته، آن قضایاى دلفریب و حکایات نغز و دلاوریهاى شگفت انگیز را به سرودههاى شاعرانه تغنّى کند، پهلوانى امام نه تنها در میدان حرب بود، بلکه در روشن بینى و پاکدلى، بلاغت و سحر بیان، اخلاق فاضله، شور ایمان، بلندى همّت، یارى ستمدیدگان و ناامیدان و متابعت حق و راستى و بالجمله در همه صفات حسنه پهلوان بود.»
جذبههاى نهج البلاغه چنان است که ارواح تشنه را با زلال حقیقتش به گونهاى سیراب و مست مىکند که نشئه شراب طهورش از تمام ذرات وجود انسان آشکار مىشود، گوئى کوثر است و على علیه السّلام ساقى کوثر در کنارش نشسته و به هر کس به اندازه استعدادش بهرهاى مىدهد!
ولى افسوس که نهج البلاغه على رغم کوششهایى که در تفسیر و تبیین معانى آن از سوى جمعى از دانشمندان بزرگ اسلام شده هنوز نیازمند به شرحهاى بیشتر و عمیقترى است.
بزرگان پیشین در فضاى دنیاى خود شروحى جالب ولى معدود بر نهج البلاغه نگاشتند، اما فضاى دنیاى امروز شروح تازهتر و گستردهترى را مىطلبد.
و به همین دلیل بعد از پایان تفسیر نمونه بر این شدیم که با بضاعت مزجات در پرتو عنایات مولا امیر مؤمنان علیه السّلام به شرح تازهاى پیرامون نهج البلاغه دست بزنیم به امید این که براى همگان، دانشمندان، دانش پژوهان و حتى افراد عادى مفید باشد.
براى این شرح ویژگیهاى زیر در نظر گرفته شده:
1- ترجمه و تفسیر تمام جملهها با بیان روان.
2- تفسیر تمام واژهها و ریشهیابى واژهها.
3- بیان شأن ورودها و مسائل تاریخى مربوط به خطبهها و نامهها.
4- تحلیلهاى لازم روى بحثهاى مختلف عقیدتى، اخلاقى، اجتماعى، سیاسى و ….
5- نکات اضافى که مىتواند مکمل بحثها بوده باشد و خوانندگان را از مراجعه به کتب دیگر بىنیاز سازد.
بحمد اللّه در این کار، جمعى از همراهان سابق تفسیر نمونه و یاران جدید کمک کردند تا بحثها پربارتر گردد. با تشکر از همه این عزیزان، امید است با عنایت پروردگار اثر مناسبى تقدیم جهان اسلام گردد و ذخیره یوم المعاد باشد.
قم- حوزه علمیّه ناصر مکارم شیرازى 13 رجب 1420 مطابق با اوّل آبان 1378
