بسم الله الرحمن الرحیم
عصر ما، عصر ابزارهای نوین، عصر ظهور روش‌ها و متدهای شگفتیآور تحقیق و بررسی است با به صحنه آمدن ابزار و أدوات پیشرفته، و کامپیوترهای متفکر، تغییرات اساسی و غیر قابل تصوری در بسیاری از علوم و فنون بشری، و کیفیت مطالعه و ارزیابی، و یافتن مفاهیم ارزشمند نهفته در تألیفات بشری، پدید آمد و سبکها و متدهای تحقیق را دچار تحولات چشمگیری نمود، از این رو نیازمندیهای جدید و تازهای برای نسل تشنهی حقیقت عصرمان مطرح است.
همانگونه که غذا خوردن، و نوع غذاها، و روشهای بدست آوردن غذاهای مورد لزوم، به نوع زندگی، به کیفیت کار و مسائل شغلی، به مشکلات ترافیک و زندگی شهری، به نوع مدیریت و سرگرمیهای اداری، پیوند خورده است، کار تحقیقاتی و روشهای یافتن و پرداختن مفاهیم ارزشمند آثار و تألیفات بشری، و فراهم آوردن غذای معنوی جان و روان نیز نمیتواند از این گونه تحولات و دگرگونیها، جدا باشد.
با توجه به محدودیتهای زندگی، و مشکلات فراوان اجتماعی، و پیچیدگی صنعتی شدن زندگی به روش‌ها و ابزار و أدوات و امکانات نوینی در تحقیق نیازمندیم و به دیدگاههای تازهای در مطالعه و یافتن مطالب ارزشمند، باید اندیشید.
(یاد اوقات فراغت و أعصاب سالم و وجود وقت لازم و فراوانی امکانات دورانهای گذشته، همواره جاویدان باد).
یکی از عوامل پیشرفت کشورهای مترقی دنیا، بازنگری جدی در پیدایش و کاربرد ابزار و أدوات و روشهای تحقیقاتی است که با جدیدترین و متکاملترین روش‌ها به حیات مراکز تحقیقاتی
تداوم میبخشند.
کشورهای پیشرفته دنیا ممکن است منابع غنی و آثار فرهنگی، علمی، أدبی جهان سوم، به خصوص حوزههای علمیهی شیعه را نداشته باشند و با توطئه فرار مغزها و تاراج آثار فرهنگی دنیا نیز نتوانند سرمایههای لازم را فراهم آورند اما با مدرنیزه کردن، أبزار و أدوات تحقیقاتی و با بهره برداری صحیح و بایسته، از سرمایههای موجود در مراکز تحقیقاتی، به اوج ترقی رسیدند و پیشرفتهای شایستهای داشته و دارند.
در یک نگاه واقع بینانه، اعتراف برخی از واقعیتها، ضروری و تلخ است که:
الف- کشورهای پیشرفته با سرمایههای اندک تنها با به کارگیری ابزار و أدوات پیشرفته، و روشهای تحقیقاتی شایسته موفقند و ما با برخورداری از منابع غنی، هنوز به فکر یافتن نیازمندیهای ضروری، اندر خم یک کوچهایم.
ب- آنها با سرمایههای اندک، رفتند و رسیدند، و ما بر روی دنیائی از ذخائر و معادن علوم، جاهل و گرسنه ماندهایم.
ج- آنها با مدرنیزه کردن أدوات تحقیق، و کامپیوتری شدن کتابخانهها، و مراکز تحقیقاتی ، در عمق زلال علوم شنا میکنند، و ما در کنار دریای مواج و خروشان علوم و معارف قرآنی و آثار اهلبیت (ع)، سرگردانیم و به قول شاعر:
ماهیان ندیده غیر از آب
پرس و پرسان ز هم که آب کجاست؟
د- آنها به همهی سرمایههای خود رسیده و در فکر فرار مغزها و تاراج سرمایههای فرهنگی ملل جهانند، و تازه احساس
کمبود نموده، در فکر طرحهای دراز مدت تحقیقاتی به سر میبرند و ما در شناخت و کشف و استخراج سرمایههای خود عاجزیم و پلهای ارتباطی لازم را به وجود نیاوردهایم.
ه- محققان فراوان کشورهای پیشرفته به دنبال انتخاب موضوعات قابل تحقیق و ارزیابی تلاش میکنند و میگویند: دربارهی کدام موضوع مفید باید ارزیابی نمود ؟
اما در دیار ما، و روزگاران آشفته ما، مفاهیم بلند و ارزشمند اسلامی، به دنبال محققان اندک و انگشت شمارند که:
چه کسی باید، روزی، روزگاری، به کنکاش و تحقیق پیرامون مباحث حیاتی و سرنوشت ساز منابع قرآنی و حدیثی بپردازد.
یعنی در آنجا محقق به دنبال موضوعات تحقیقاتی است و اینجا، موضوعات و مفاهیم در پی انتخاب محققان متعهد سرگردانند!!
و- در آن دیار میگویند چه داریم؟ و چه دارند؟ و چه میشود داشت؟ که در این دیار میگوئیم، چه باید کرد؟ و چگونه باید یافت؟
«اگر در این قلم زدن بیحاصل و دردمندانه، بیش از این بگویم میترسم شامل این شعر باشم که:
سالها دل طلب جام جم از ما میکرد
آنچه خود داشت ز بیگانه تمنا میکرد
بنابراین بهتر است به جای مطرح کردن دردها به راه حلها بپردازیم».
