مىدانیم دنیا به امور مختلفى تشبیه شده از جمله اینکه دنیا گذرگاهى براى عبور به سوى سراى جاویدان است، مقصد نهایى بهشت است و از مسیر دنیا و برزخ و صحنه محشر مىگذرد، راهیان این مسیر نیاز به زاد و توشه و مرکب دارند؛ مرکبشان ایمان و زاد و توشه آنها تقواست. اینکه امام علیه السلام در کلام حکیمانه بالا مىفرماید: اگر به ارواح گذشتگان اجازه سخن گفتن داده شود به شما مىگویند: تا مىتوانید زاد و توشه برگیرید، همه اخبار آخرت را در جملهاى خلاصه کرده که در این مسیر چیزى جز زاد و توشه تقوا مفید واقع نمىشود و این سخن همان گونه که گفتیم برگرفته از قرآن مجید است.
تقوا به معناى احساس مسئولیت در برابر فرمان خداست که نتیجه آن انجام واجبات و ترک محرمات است.
یکى از یاران امام صادق علیه السلام مىگوید: خدمت امام علیه السلام بودم سخن از اعمال به میان آمد من گفتم: عمل من بسیار ضعیف و کم است. امام علیه السلام فرمود:«مَهْ اسْتَغْفِرِ اللَّهَ؛ از این سخن خوددارى کن و استغفار نما» سپس به من فرمود:«إنَّ قَلیلَ الْعَمَلِ مَعَ التَّقْوى خَیْرٌ مِنْ کَثیرِ الْعَمَلِ بِلا تَقْوى؛ اعمال کمِ آمیخته با تقوا بهتر است از اعمال زیاد بدون تقوا» عرض کردم: چگونه ممکن است انسان اعمال خوب
زیادى داشته باشد بدون تقوا؟ فرمود: این مانند آن است که انسان اطعام طعام مىکند و به همسایگان محبت مىنماید و درِ خانهاش به روى نیازمندان گشوده است؛ ولى «هنگامى که درى از حرام به سوى او گشوده شود وارد آن مىشود»(فَإذَا ارْتَفَعَ لَهُ الْبابُ مِنَ الْحَرامِ دَخَلَ فیهِ)سپس فرمود: این عملى است بدون تقوا و افزود: شخص دیگرى ممکن است این گونه کارهاى خیر را انجام ندهد اما هنگامى که درِ حرام به روى او گشوده شود وارد نگردد (گرچه اعمال کمى دارد؛ اما آمیخته با تقواست).(1)
1) کافى، ج 2، ص 76، ح 7.
