هنگامى که چشمهاى غالب مردم به خواب مىرود و پاسى از شب مىگذرد و محیطى آرام و روحانى و معنوى به وجود مىآید، پارسایان شبزندهدار از خواب خوش برمىخیزند و به راز و نیاز و اداى نماز به درگاه پروردگار مىپردازند مخصوصاً در نیمه دوم شب و سحرگاهان این راز و نیاز تأثیر بیشترى در پرورش روح و جان دارد؛ نه کسى انسان را به خود مشغول مىکند، نه کسب و کار و فعالیتهاى روزانه و نه شبهه ریاکارى است و انسان به تمام معنا، با خداى خود خلوت مىکند و به همین دلیل به پیغمبر اکرم صلى الله علیه و آله در سایه تهجد شبانه مقام محمود داده شده است؛ «وَمِنَ اللَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نافِلَةً لَکَ عَسى أَنْ یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقاماً مَحْمُوداً».(1)
نیز به همین دلیل به اینگونه افراد پاداشهایى وعده داده شده که به فکر هیچ کس نرسیده است: «فَلا تَعْلَمُ نَفْسٌ ما أُخْفِیَ لَهُمْ مِنْ قُرَّةِ أَعْیُنٍ جَزاءً بِما کانُوا یَعْمَلُونَ».(2)
در همین رابطه امام صادق علیه السلام مىفرماید: «مَا مِنْ عَمَلٍ حَسَنٍ یَعْمَلُهُ الْعَبْدُ إِلَّا وَلَهُ ثَوَابٌ فِی الْقُرْآنِ إِلَّا صَلَاةُ اللَّیْلِ فَإِنَّ اللَّهَ لَمْ یُبَیِّنْ ثَوَابَهَا لِعِظَمِ خَطَرِهَا عِنْدَهُ فَقَالَ: «تَتَجافى جُنُوبُهُمْ عَنِ الْمَضاجِعِ یَدْعُونَ رَبَّهُمْ خَوْفاً وَ طَمَعاً وَمِمَّا رَزَقْناهُمْ یُنْفِقُونَ – فَلا تَعْلَمُ نَفْسٌ ما أُخْفِیَ لَهُمْ مِنْ قُرَّةِ أَعْیُنٍ جَزاءً بِما کانُوا یَعْمَلُونَ»؛ هیچ عمل نیکى نیست مگر اینکه پاداش معینى در قرآن براى آن بیان شده مگر نماز شب که خداوند بزرگ ثوابش را به دلیل عظمت آن بیان نکرده و فرموده: پهلوهایشان از بسترها در دل شب دور مىشود (و به پا مىخیزند و رو به درگاه خدا مىآورند) و پروردگار خود را با بیم و امید مىخوانند و از آنچه به آنان روزى دادهایم انفاق مىکنند – هیچ کس نمىداند چه ثوابهایى که مایه روشنى چشمان است براى آنها نهفته و ذخیره کرده است».(3)
1) اسراء، آیه 79.
2) سجده، آیه 17.
3) تفسیر قمى، ج 2، ص 168.
